Sint Maartens feest

Het Sint-Maartensfeest wordt op 11 november, of soms de avond ervoor, gevierd in delen van België, Nederland, Noord-Frankrijk, sommige Duitstalige gebieden, Portugal en Hongarije.

Het is de naamdag van Martinus van Tours en wordt ook Sint-Martinus, Sinte-Marten, Sinter Merte of Sinte-Mette genoemd. Sint-Maarten werd bekend doordat hij als soldaat de helft van zijn mantel gaf aan een arme bedelaar en na een droom koos om verder te leven als een christen. De invulling die aan dit feest gegeven wordt verschilt van streek tot streek. Sint-Maarten lijkt op Sinterklaas, maar is dit zeker niet. Sinterklaas is afgeleid van de heilige Sint-Nicolaas.

St. Maarten deelt zijn mantel met een bedelaar. Schilderij 1621 door Anthony van Dyck (1599-1641).

Oorsprong van Sint-Maarten

Er leven meerdere theorieën over de oorsprong van Sint-Maarten en de tradities die daarbij horen. De oorsprong van het Sint-Maartenfeest ligt namelijk niet per definitie in de verering van Maarten van Tours. Een eerste theorie is dat van oudsher de oogst op 11 november binnen moest zijn en het vee op stal moest staan. Ter ere hiervan werden er ganzen geslacht en grote vuren gemaakt. Dit zou te maken hebben met een winterfeest voor de Germaanse oppergod Wodan. Bij dit feest werden er vuren rondgedragen en offers gebracht om het land en het vee vruchtbaarder te maken. De kerk zou dit gebruik hebben overgenomen om zo het vertrouwen van de niet-christelijke bevolking te winnen.

Anderen zeggen dat het niets met een Germaans winterfeest heeft te maken. Het feest zou door de kerk zijn geïntroduceerd. In Lucas 11:33 staat: ‘Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien.’ Deze tekst werd vaak op 11 november voorgelezen en in de mis besproken. Dit zou voor de bevolking aanleiding zijn geweest voor ‘een lichtjesfeest’.

Halloween

Met de opkomst van Halloween in veel Europese landen, in dezelfde tijd van het jaar, is in sommige regio’s van Nederland een concurrerend straatfeest ontstaan dat vooral bij de schooljeugd populair is.

(Informatie afbeelding bovenaan: De wijn van het Sint Maartenfeest (tussen 1565-68), door Pieter Breughel de Oude (1526/30-1569). Rechts op het schilderij op het witte paard is St. Maarten, die zijn mantel deelt met een bedelaar.)